ابیانه

روستای ابیانه دو حسینیه قدیمی دارد. یکی از آنها در محله بالا ده واقع شده که نخل این محله در آن نگهداری می‌شود. حسینیه هرده در کنار زیارتگاهی به همین نام قرار گرفته که نخل محله پایین ده در آن قرار گرفته است. حسینیه جدیدی نیز در کنار مسجد حاجتگاه در غرب ابیانه بین سالهای 1372 تا 1375 ساخته شده است.

همه ساله با فرا رسیدن ایام محرم، آیین های متفاوتی در سراسر ایران و مخصوصاً شهرهای کویری برگزار می شود. در شهر کویری ابیانه نیز این مراسم حال و هوای خاص خود را دارد. نخل گردانی یکی از آیین های عزاداری خاص امام حسین (ع) است، که نمادی از تشییع پیکر این امام بزرگوار در روز تاسوعا و عاشورا بوده و به طور عمده در شهرهای مرکزی ایران نظیر یزد، نایین، کاشان و حتی برخی روستاهای مناطق کویری برگزار می شود. در ماه محرم هر سال، مردمی که از ابیانه به شهرهای دیگر مانند اصفهان، کاشان، یزد و تهران مهاجرت نموده اند به زادگاه خود می آیند. مردان، شلوارهای گشاد و سیاه رنگ و زنان، لباس های زیبا و رنگارنگ پوشیده و در مراسم نخل گردانی شرکت می کنند که توجه بسیاری از جهانگردان را نیز به خود جلب نموده است. نخل، تابوت بزرگ و بلندی به شکل اتاقک است که بر آن، خنجر و شمشیر و پارچه های قیمتی بسته شده و دو پایه چوبی طولی شبیه درخت سرو و پنج پایه عرضی و دیواره هایی شبکه دار دارد. نخل سنگین است و حدود هزار کیلو وزن دارد. سابقه مراسم نخل گردانی به دوران صفوی باز می گردد. این مراسم در روز تاسوعا و عاشورا در محله بالا ده و پایین ده، پس از مراسم طلوع خوانی انجام می شود و تا ظهر عاشورا نیز ادامه دارد. نخل هر محله فقط در محدوده همان منطقه گردانده می شود و مجاز نیست که به محدوده محله دیگر وارد شود. در روز عاشورا دو نخل در یک نقطه با هم تلاقی و به یکدیگر سلام می کنند.
پارچه های روی نخل، در روز تاسوعا رنگی و در روز عاشورا مشکی هستند. مردی بر بالای نخل قرار می‌گیرد که هدایت آن را برعهده دارد و بقیه نیز نخل را روی دوش خود حمل می کنند. در هنگام عبور نخل از محله ها و گذرگاههای شهر، برخی قربانی می کنند و برخی اسپند می سوزانند. نخل در برابر خانه هایی که نذری انجام داده یا در آن سال عزیزی را از دست داده، بر زمین گذاشته می شود. دو محله بزرگ ابیانه یعنی بالاده و پایین ده، در انجام مراسم نخل گردانی با یکدیگر رقابتی بسیار سخت دارند. نخل محله پایین در مسیر خاصی گردانده می شود. در روز تاسوعا، اهالی این محله در جلوی حسینیه محله پایین ده جمع شده، نخل را از حسینیه خارج ساخته و فردی که امسال نوبتش شده، سوار نخل می شود. در گذشته، حق نشستن روی نخل به افرادی از طایفه های خاص به صورت موروثی تعلق داشت اما در حال حاضر مردان جوان از همه طوایف محل می توانند روی آن بنشینند. فردی که سوار نخل می شود باید در روز تاسوعا و عاشورا به حمل کنندگان آن، ناهار و شام نذری بدهد. این غذای نذری به همه افراد شرکت کننده در مراسم عزاداری داده می شود. نخل از حسینیه تا سرچشمه که قبرستانی در شرق روستاست، برده شده و آن را در این نقطه به زمین گذارده و بعد از صرف ناهار نذری، نخل را به حسینیه برمی گردانند. این مرحله دشوار است. نخل را به طنابی ضخیم می بندند و از بلندی به بالا می کشند تا به مکان اول برگردد.
در روز عاشورا مسیر حمل نخل طولانی تر است چون نخل علاوه بر مسیر قبلی، چند کوچه هم به سمت محله بالا ده حرکت می کند. در محله بالای ابیانه، در روز تاسوعا پس از مراسم جاق جاقازنی، حمل نخل آغاز می شود. ابتدا ریش سفیدان و بزرگان محل جلوی حسینیه بالا ده جمع می شوند و نخل را از حسینیه بیرون می آورند. کلیات مراسم نخل گردانی در این محله نیز همانند محله پایین ده است. توقف نخل محله بالا برای صرف ناهار نذری در مسجد و حسینیه حاجتگاه در غرب روستاست.