معماری ابیانه
موقعیت و نحوه استقرار
روستای ابیانه بر دامنه کوه مستقر شده و از شیب به طرف بالا رشد میکند. دو قلعه به نامهای قلعه هرده و قلعه پل درقفا و درسمت شمالی آن قرار گرفته اند، در قسمت جنوبی روستا پس از بالا رفتن از بستر رودخانه (قسمت اغات) قلعه دیگری بنام قلعه همونه دیده میشود. در موارد خطر این نحوه استقرار از نظر سوق الجیشی امتیازی محسوب میشد و این بخاطر تسلط روستا بر دشت و همچنین پناه گرفتن برسینه کوه و دفاع طبیعی آن بوده است.
الف) بافت
موقعیت و استقرار بافت روستا بشکل خطی است و در امتداد نهر منشعب از چشمه می باشد. باغات و کشتزارها در جنوب نهر جای دارند که با استفاده از شیب زمین، براحتی می توانستند از آبهای سطحی بهره مند شوند. افزایش جمعیت موجب گسترش روستا شد. روستا به سه محله تقسیم شده است. در قسمت جنوبی نهر محله یسمان و در قسمت شمالی نهر محله پل ودر بخش شرقی روستا محله هرده واقع شده است.
قرار گیری ابیانه در یک منطقه کوهستانی، ویژگیهای خاصی به معماری این روستا داده است که به این موارد می توان اشاره کرد.
گسترش روستا بر روی شیب کوه، باعث شده که از وزش بادهای شدید در امان باشد. این مسئله برای محفوظ نگاه داشتن بنا ها در مقابل فشارهای جانبی و همین طور کنترل حرارت، نقش مهمی دارد.
زمینهای ابیانه از جنس سنگی یا رسی است و این مسئله باعث می شود که آبهای سطحی جذب زمین نشده و در بستر رودخانه جاری شود و مورد استفاده کشاورزی و باغداری قرار گیرد.ساختمانهای روستا معمولاً دو تا سه طبقه ارتفاع دارند و نحوه قرارگیری خانه ها در شیب کوه موجب شده که از طبقه دوم به بالا منظره زیبای دره مشاهده شود، علاوه بر آن تابش نور خورشید و جریان هوا به تهویه و مطبوع شدن هوای فضاهای داخلی کمک می کند.
سرازیر شدن سیلابها که غالباً در بستر دره مسیر خود را باز می کنند و همینطور سیلابهای کوهستانهایی که مشرف به روستای ابیانه می باشند، عامل دیگری است که موجب استقرار روستا در مکان فعلی شده است. در ساخت خانه ها که بر دامنه شمالی دره قرار گرفته اند ضمن تبعیت از فرم فیزیکی تپه، سعی شده که جهت روبه قبله کلیه ساختمانها رعایت شود.